Διασπορά ψευδών ειδήσεων και δημόσια υγεία – Πρόταση να ενταχθούν και τα θέματα δημόσιας υγείας στο νόμο περί διασποράς ψευδών ειδήσεων. Τι ακριβώς μπορεί να σημαίνει αυτό και πόσο σημασία μπορεί να έχει;
Δεν είμαι ειδικός στα νομικά θέματα, ούτε και στα θέματα δημόσιας υγείας. Μάλιστα, αναρωτιέμαι αν είμαι ειδικός σε κάποιο θέμα ώστε να μπορώ να μιλάω για αυτό, μια που ζούμε σε μια περίοδο όπου ισχύει το “Ειδικός είσαι και μιλάς;”… “Αυτά να τα αφήσουμε στους ειδικούς”… “Ότι πουν οι ειδικοί”.
Ας το αφήσουμε αυτό πίσω μας όμως και απλά να πούμε πως δεν μιλάω ως ειδικός, δεν προτρέπω κάποιον να κάνει κάτι και ότι η άποψη μου δεν έχει καμία αξία. Ούτε καν για εμένα…
Η πρόταση για τη νέα μορφή του νόμου (191 ΠΚ) που τέθηκε πριν λίγες ώρες σε διαβούλευση (έως τις 8/10) προβλέπει αυστηρές ποινές (ακόμα και φυλάκιση που αν είναι από 3 χρόνια και πάνω εκτίεται) σε όποιον «δημόσια ή μέσω του διαδικτύου διαδίδει ή διασπείρει με οποιονδήποτε τρόπο ψευδείς ειδήσεις που είναι ικανές να προκαλέσουν ανησυχίες ή φόβο στους πολίτες ή να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην εθνική οικονομία, στην αμυντική ικανότητα της χώρας ή στη δημόσια υγεία».
Διασπορά ψευδών ειδήσεων και δημόσια υγεία – Ποιος θα κρίνει;
Ποιος θα κρίνει τι ακριβώς είναι ψευδής είδηση και αν είναι ικανή να προκαλέσει ανησυχία και φόβο;
Μήπως τα Ελληνικά Hoaxes;
Ίσως η ίδια επιτροπή ειδικών που βγάζει αποφάσεις (λέμε τώρα) για τον κορωνοϊό;
Ίσως μια άλλη επιτροπή που θα συσταθεί;
Όποιος ή ότι και αν είναι αυτό, θα κρίνει αυτά που λέει ένας ακαδημαϊκός καλεσμένος σε μια εκπομπή;
Θα κρίνει όσα γράφει ένας επιστήμονας στον προσωπικό του λογαριασμό στα social media;
Θα καταδικάζει έναν δημοσιογράφο για την άποψη του σε ένα έντυπο ή μια ιστοσελίδα;
Ή θα “την πληρώνει” ο απλός άνθρωπος που εκφράζει απορίες, αγανάκτηση, κούραση, φόβο ακόμα και άγνοια;
Μην περιμένετε να δώσω εγώ απαντήσεις. Δεν είμαι ειδικός.
Διασπορά ψευδών ειδήσεων και δημόσια υγεία – Ποιος προκαλεί φόβο και ανησυχία;
Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εμένα η παρακολούθηση ειδήσεων και εκπομπών στην τηλεόραση μου προκαλούν ακριβώς αυτά, φόβο και ανησυχία. Βέβαια, μετά από λίγο ή ταυτόχρονα μπορεί να νιώσω και οργή, νεύρα, ανικανότητα, απελπισία, απογοήτευση και άλλα πολλά.
Το Υπουργείο Ειρήνης ασχολείται με τον πόλεμο, το Υπουργείο Αλήθειας με τα ψέματα, το Υπουργείο Αγάπης με τα βασανιστήρια και το Υπουργείο της Αφθονίας με την πείνα. Αυτές οι αντιφάσεις δεν είναι τυχαίες, ούτε αποτέλεσμα μιας συνήθους υποκρισίας. Είναι σκόπιμες ασκήσεις της ΔΙΠΛΗΣ ΣΚΕΨΗΣ. Γιατί μόνο με τη συμφιλίωση των αντιφάσεων μπορεί η εξουσία να διατηρηθεί επ’ αόριστον.
George Orwell, 1984
Δε ξέρω κατά πόσο είναι ψευδείς οι ειδήσεις που διασπείρουν τα ΜΜΕ, τηλεοπτικά, έντυπα, ραδιοφωνικά ή διαδικτυακά, αλλά στο μεγαλύτερο ποσοστό προκαλούν φόβο και ανησυχία. Συνήθως τρόμο και αγωνία. Μάλιστα, είναι τόσο έντονο αυτό που έχω την εντύπωση (και δεν είμαι ο μόνος) ότι αυτός είναι και ο στόχος. Αλλιώς γιατί να χρησιμοποιείς τον τόνο της φωνής σου, τις εκφράσεις του προσώπου σου, συγκεκριμένο λεξιλόγιο αλλά και δραματοποιημένες σκηνές με μουσική, γραφικά και σκηνές από ταινίες;
Εν τέλει, φόβο και ανησυχία προκαλεί αυτός που λέει ότι θα έχουμε 10.000 κρούσματα την ημέρα, εκατόμβες νεκρών και θα διαλέγουμε ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει ή ο άλλος;
Αυτός που λέει ότι το πιθανότερο είναι να μην είναι έτσι τα πράγματα και πως δεν χρειάζεται να φοβόμαστε και να ανησυχούμε τόσο;
Και, τελικά, αν ο πρώτος, με τις εκατόμβες νεκρών και τα 10.000 κρούσματα ανά ημέρα ΔΕΝ επαληθευθεί, δε θα πρέπει να είναι υπόλογος για διασπορά ψευδών ειδήσεων που είναι ικανές να προκαλέσουν ανησυχίες ή φόβο στους πολίτες;
Διασπορά ψευδών ειδήσεων και δημόσια υγεία – Συγκρίσεις
Ο νόμος μιλά και για την οικονομική ικανότητα της χώρας και για την αμυντική της κατάσταση. Για να καταλάβω, αν κάποιος απλός άνθρωπος σχολιάσει στο λογαριασμό του στο Twitter ότι η οικονομία της χώρας μας είναι για τα μπάζα και πάμε κατά διαόλου, αυτό είναι καταδικαστέο;
Είναι διασπορά ψευδών ειδήσεων και κλονίζει την εμπιστοσύνη του κοινού;
Αν κάποιος γράψει στον “τοίχο” του στο Facebook ότι η αμυντική ικανότητα της χώρας μας δε πιάνει μία μπροστά στον στρατό της Σοβιετικής Ένωσης, αυτό διώκεται βάση του νόμου για διασπορά ψευδών ειδήσεων;
Αυτός ο άνθρωπος προκαλεί φόβο και ανησυχία στο κοινό και κλονίζει την εμπιστοσύνη στην αμυντική ικανότητα της χώρας;
Αντίστοιχα, αν κάποιος πει ότι η επιτροπή ειδικών για τον κορωνοϊό είναι για κλάματα και τα μέτρα γελοία και υπερβολικά, αυτός τι κάνει;
Διασπείρει ψευδείς ειδήσεις και κλονίζει την εμπιστοσύνη του κοινού στην αξιοπιστία των ειδικών και την αποτελεσματικότητα των μέτρων;
Κινδυνεύει με πρόστιμο και φυλάκιση;
Τι σημαίνει τελικά διασπορά ψευδών ειδήσεων και δημόσια υγεία;
Διασπορά ψευδών ειδήσεων και δημόσια υγεία – Επίλογος
Η διάκριση ανάμεσα στη αληθινή από την ψεύτικη είδηση είναι αρκετά δύσκολο εγχείρημα
και δεν ξέρω κατά πόσο πρέπει να γίνεται από κάποιον τρίτο για εμάς. Οι πληροφορίες και οι απόψεις θα πρέπει να παρέχονται απλόχερα και να κρίνει ο ίδιος ο πολίτης τι ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και τι όχι.
Πολλά θύματα του ολοκληρωτισμού μου είπαν σε συνεντεύξεις ότι η πιο ενοχλητική εμπειρία που αντιμετώπισαν… ήταν η αίσθηση της απώλειας της λογικής, η κατάσταση σύγχυσης στην οποία είχαν οδηγηθεί – η κατάσταση στην οποία τίποτα δεν είχε καμία ισχύ… απλά δεν γνώριζαν τι είναι τι.
Joost Meerloo, Rape of the Mind
Το κράτος θα πρέπει να εξασφαλίζει την κατάλληλη μόρφωση για τον πολίτη και το εύφορο έδαφος για να αναπτύξει την κρίση του και όχι να προσπαθεί να την υποδείξει με ποινές και φυλακίσεις.
Μπορεί να μοιάζει δύσκολο αλλά είναι ο πιο ασφαλής δρόμος προς τη διάγνωση της αλήθειας. Δεν ήταν ποτέ σοφό να καταστεί η εκάστοτε κυβέρνηση, η κάθε επιτροπή και η κάθε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης “Επιτροπή Αλήθειας”.
Ο πολίτης είναι αυτός που πρέπει να επωμιστεί, ο ίδιος σε προσωπικό επίπεδο, τον έλεγχο περί της αλήθειας των όσων διαβάζει και ακούει.
Το κράτος θα πρέπει να παρέχει τις απαραίτητες υποδομές, ευκαιρίες και την ίση μεταχείριση. Θα πρέπει να είναι παρόν να βοηθήσει τον παραπλανημένο ή παραπληροφορημένο και ενδεχομένως να τιμωρήσει τον απατεώνα που προκάλεσε βλάβη, αφού αποδειχθεί απατεώνας… Ακόμα και αν αυτός είναι μέρος του κράτους ή ειδικός.
Οι “πατερούληδες” και τα “Υπουργεία Αληθείας” ποτέ δεν λειτούργησαν υπέρ της δημοκρατίας και των ανθρώπων. Είχαν άλλους στόχους και σκοπούς.
Η απαλλαγή των ανθρώπων από το βάρος της ελευθερίας προκειμένου να νιώσουν ασφαλείς είναι ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στην ιστορία του αυταρχισμού.
Frank Furedi, How Fear Works
